Assessment

แนวทางการประเมินโครงงาน  Problem Based   Learning

 ปีการศึกษา 2557  โรงเรียนลำปลายมาศพัฒนา

 คำชี้แจง

เกณฑ์การประเมินนี้ไม่ใช่เกณฑ์การประเมินที่ดีที่สุด แต่เป็นเพียงแนวทางปฏิบัติที่ทางโรงเรียน

ลำปลายมาศพัฒนาใช้ประเมินเพื่อการตัดสินเท่านั้น  การประเมินที่แท้จริงต้องเป็นการประเมินเพื่อพัฒนาผู้เรียน ซึ่งมักจะเกิดขึ้นไปพร้อมกับการเรียนการสอน  ซึ่งผู้เรียน และผู้เกี่ยวข้องกับการเรียนรู้เท่านั้นที่จะเข้าใจและสามารถประเมินได้อย่างแท้จริง

            การประเมินนี้เป็นเพียงการประเมินเพื่อตัดสินให้เกรดซึ่งมีแนวทางตามรายละเอียดดังต่อไปนี้

โรงเรียนลำปลายมาศพัฒนาได้จัดการเรียนการสอนแบบบูรณาการโดยการใช้ปัญหาเป็นฐานการเรียนรู้ (Problem Based  Learning) การประเมินผลการเรียนของแต่ละกลุ่มสาระ

1. กลุ่มสาระที่บูรณาการ ในหน่วยโครงงานมี 10 กลุ่มสาระ ได้แก่

                1) สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม 

2) ประวัติศาสตร์

3) หน้าที่พลเมือง

                4) วิทยาศาสตร์

                5) การงานพื้นฐานอาชีพ และเทคโนโลยี

                6) สุขศึกษาและพละศึกษา

                7) ภาษาไทย         

                8) คณิตศาสตร์

                9) ภาษาอังกฤษ

               10) ศิลปะ

2. การจัดทำผังความคิด (Web) เพื่อเชื่อมโยงหน่วยกับเป้าหมายระดับชั้น และวิเคราะห์ตัวชี้วัดของหน่วยโครงงานที่สอดคล้องกับมาตรฐานของหลักสูตรแกนกลาง

ครูเชื่อมโยงหน่วยโครงงานกับเป้าหมายระดับชั้นและกำหนดตัวชี้วัดตามมาตรฐานของหลักสูตรแกนกลางมีวัตถุประสงค์เพื่อ

1) เพื่อให้ครูได้ทราบว่าหน่วยโครงงานที่จะสอนมีความสัมพันธ์กับเป้าหมายระดับชั้นใน  10 สาระอะไรบ้าง

2) เพื่อให้ครูกำหนดมาตรฐานและตัวชี้วัดที่จะต้องผ่านในหลักสูตรการศึกษาแกนกลาง การศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ในการจัดการเรียนรู้หน่วยโครงงานที่ผู้เรียนจะเรียนรู้ ซึ่งครูจะกำหนดตัวชี้วัดใน  7 กลุ่มสาระคือ สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์  หน้าที่พลเมือง วิทยาศาสตร์ การงานพื้นฐานอาชีพเทคโนโลยี  สุขศึกษาพลศึกษา  และศิลปะ ทั้งนี้เพื่อให้ง่ายต่อการประเมินและการให้ผลการเรียน

3) เพื่อให้ครูได้ออกแบบกิจกรรมการสอนทั้ง 10 สัปดาห์ให้สอดคล้องกับตัวชี้วัดแต่ละกลุ่มสาระที่กำหนดไว้

3. แนวทางการประเมิน ใช้หลักการประเมินตามสภาพจริง (Authentic Assessment)

โรงเรียนลำปลายมาศพัฒนา ใช้หลักการประเมินตามสภาพจริง โดยใช้วิธีการประเมินที่หลากหลาย เช่น การประเมินจากชิ้นงานหรือภาระงานที่เป็นหลักฐาน/ร่องรอย ว่านักเรียนบรรลุมาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชีวัดในหน่วยการเรียนรู้นั้นๆ  ซึ่งชิ้นงาน/ภาระงานอาจเกิดจากครูผู้สอนกำหนดให้ หรืออาจให้ผู้เรียนร่วมกัน ซึ่งจะประเมินด้านความรู้ ทักษะและคุณลักษณะ  เครื่องมือในการประเมินใช้เกณฑ์ Rubric ดังรายละเอียดต่อไปนี้

3.1 ประเมินจากชิ้นงานที่ผู้เรียนได้แสดงให้เห็นถึงพฤติกรรมที่แสดงว่าเข้าใจดังนี้

3.1.1 ชิ้นงาน ได้แก่

1.1 งานเขียน เช่น เรียงความ  จดหมาย  โคลงกลอน  การบรรยาย  การเขียนตอบ ฯลฯ

 1.2  ภาพ/แผนภูมิ เช่น นิทาน การ์ตูนช่อง Mind  Mapping  แผนผัง แผนภูมิ     วาดภาพ ชาร์ตกราฟ ตาราง ฯลฯ

                                                1.3 สิ่งประดิษฐ์ เช่น งานประดิษฐ์ งานแสดงนิทรรศการ หุ่นจำลอง ฯลฯ

                3.2  ภาระงานได้แก่ การพูด/การนำเสนอปากเปล่า เช่น การท่อง (บทเพลง บทกลอน กวี อาขยาน) การอ่าน กล่าวรายงาน โต้วาที ร้องเพลง สัมภาษณ์ บทบาทสมมุติ เล่นดนตรี การละคร การเคลื่อนไหวร่างกาย ฯลฯ

*****งานที่มีลักษณะผสมผสานชิ้นงาน/ภาระงาน ได้แก่ การทดลอง  การสาธิต  ละคร  วีดีทัศน์   ฯลฯ

3.3 สัดส่วนน้ำหนักคะแนน  (100 )

              3.4 เกณฑ์การประเมิน (Rubrics)

1.ด้านความรู้

ด้าน	ระดับคุณภาพ
	1	2	3	4
แก่นของเรื่อง	- ตอบคำถามเกี่ยวกับเรื่องที่เรียนรู้	- ตอบคำถามเกี่ยวกับเรื่องที่เรียนรู้ - แสดงออกว่าเข้าใจในประเด็นที่หลากหลาย เช่น การอธิบาย การให้เหตุผลประกอบ	- ตอบคำถามเกี่ยวกับเรื่องที่เรียนรู้ - แสดงออกว่าเข้าใจในประเด็นที่หลากหลาย เช่น การอธิบาย การให้เหตุผลประกอบ -  แสดงออกถึงวิธีการแก้ปัญหาที่หลากหลายผ่านชิ้นงานที่หลากหลายและนำเสนอให้ผู้อื่นเข้าใจได้	- ตอบคำถามเกี่ยวกับเรื่องที่เรียนรู้ - แสดงออกว่าเข้าใจในประเด็นที่หลากหลาย เช่น การอธิบาย การให้เหตุผลประกอบ -  แสดงออกถึงวิธีการแก้ปัญหาที่หลากหลายผ่านชิ้นงานที่หลากหลายและนำเสนอให้ผู้อื่นเข้าใจได้ -  เข้าใจและอธิบายเป้าหมายหลักของเรื่องที่เรียนรู้และเชื่อมโยง มองเห็นสิ่งที่จะเกิดขึ้นในอนาคต
ความรู้ที่จำเป็น ( ทักษะศตวรรษที่ 21 )  1.การประกอบการ เศรษฐศาสตร์	มองเห็นภาพหรือเป้าหมายของชิ้นงานต่อทรัพยากรที่มีอยู่	ใช้ทรัพยากรที่มี(ต่อภาระงาน /ชิ้นงาน)เพื่อให้เกิดชิ้นงานอย่างคุ้มค่า	วิเคราะห์ สังเคราะห์เป้าหมาย วางแผนการทำงานได้อย่างเป็นระบบ	ร่วมมือกับผู้อื่นเพื่อกำหนดเป้าหมาย วางแผนและปฏิบัติงานเพื่อส่วนรวม
สิ่งแวดล้อมและทรัพยากร	ใช้ทรัพยากรได้เหมาะสมกับชิ้นงานและภาระงาน	ใช้ทรัพยากรเหมาะสมกับชิ้นงาน/ภาระงานได้อย่างคุ้มค่า	- ใช้ทรัพยากรคุ้มค่าเหมาะสมกับชิ้นงานและภาระงาน - ชิ้นงานและภาระงานมีคุณภาพ	วางแผนการทำงานได้อย่างเป็นระบบกับทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมที่มีอยู่
ความเป็นพลเมือง วัฒนธรรม ประเพณี	- รู้บทบาทหน้าที่ของตนเอง - รับผิดชอบต่อตนเอง	-  รู้บทบาทหน้าที่ของตนเองต่อครอบครัว  ชุมชน  และสังคม - รับผิดชอบต่อตนเองและสิ่งอื่นๆ - เคารพตนเอง  และผู้อื่น	-  รู้บทบาทหน้าที่ของตนเองต่อครอบครัว  ชุมชน  และสังคม - รับผิดชอบต่อตนเองและสิ่งอื่นๆ - เคารพตนเอง  และผู้อื่น - มีเป้าหมายที่ดีงามต่อตนเอง	-  รู้บทบาทหน้าที่ของตนเองต่อครอบครัว  ชุมชน  และสังคม - รับผิดชอบต่อตนเองและสิ่งอื่นๆ - เคารพตนเอง  และผู้อื่น - มีเป้าหมายที่ดีงามต่อตนเองและสิ่งอื่น - สืบสาน  ถ่ายทอดประเพณีวัฒนธรรมของตนเอง - มีความพอดี  พอใจในการดำรงตนในสังคม
สุขภาพ	มีทักษะขั้นพื้นฐานในการดูแลตนเอง (กิจวัตรประจำวัน)	มีทักษะขั้นพื้นฐานในการดูแลตนเอง สามารถเลือกสิ่งที่จำเป็นต่อการดำรงชีวิต (เลือกอุปกณ์เหมาะกับงาน ดูแลความปลอดภัยขณะทำงาน กินอาหารที่มีประโยชน์ เลือกใช้สื่อเหมาะสม	มีทักษะขั้นพื้นฐานในการดูแลตนเอง สามารถเลือกสิ่งที่จำเป็นต่อการดำรงชีวิต รวมทั้งสามารถหาแนวทางป้องกันอันตรายต่อสุขภาพของตนเองและผู้อื่น	-  ผลิตหรือเลือกสิ่งที่จำเป็นต่อการดำรงชีวิต - ใช้ความสามารถที่มีอยู่ได้อย่างเต็มศักยภาพ - รู้เท่าทันและรู้จักป้องกันรักษาตนเองให้ปลอดภัยจากสิ่งต่างๆ - มีวิจารณญาณในการบริโภคสิ่งต่างๆ เช่น  อาหาร  สื่อ  - ดูแลรักษาให้มีสุขภาพกายและใจที่แข็งแรง - เกิดเจตจำนงที่ดีต่อการใช้ชีวิต

2.ด้านทักษะ

ทักษะ	ระดับ
	1	2	3	4
ทักษะชีวิต - เป้าหมาย - การสร้างทางเลือก/การเลือก - วางแผน - รับผิด รับชอบ - ยืดหยุ่น	- มีเป้าหมายและสามารถกำหนดเป้าหมายในการทำงานได้ - ทำงานอย่างมีเป้าหมายและวางแผนในการทำงาน	- มีเป้าหมายและสามารถกำหนดเป้าหมายในการทำงานได้ - ทำงานอย่างมีเป้าหมายและวางแผนในการทำงาน - สามารถสร้างทางเลือกในการทำงานและเลือกสิ่งที่เหมาะสมในการเรียนรู้และการทำงานได้	- มีเป้าหมายและสามารถกำหนดเป้าหมายในการทำงานได้ - ทำงานอย่างมีเป้าหมายและวางแผนในการทำงาน - สามารถสร้างทางเลือกในการทำงานและเลือกสิ่งที่เหมาะสมในการเรียนรู้และการทำงานได้ - กล้ารับผิด รับชอบต่อการเรียนรู้และงานที่ทำ	- มีเป้าหมายและสามารถกำหนดเป้าหมายในการทำงานได้ - ทำงานอย่างมีเป้าหมายและวางแผนในการทำงาน - สามารถสร้างทางเลือกในการทำงานและเลือกสิ่งที่เหมาะสมในการเรียนรู้และการทำงานได้ - กล้ารับผิด รับชอบต่อการเรียนรู้และงานที่ทำ - มีความยืดหยุ่นต่อการเรียนรู้ การทำงานเพื่อให้ได้เครื่องในการแก้ปัญหาที่หลากหลาย
ทักษะการสื่อสาร - การรับสาร - การส่งสาร	- มีเป้าหมายในการส่งสารและเลือกรับสารภายใต้บริบทที่แตกต่างกัน	- มีเป้าหมายในการส่งสารและเลือกรับสารภายใต้บริบทที่แตกต่างกันอย่างมีประสิทธิภาพ - มีความถูกต้องชัดเจนในการสื่อความหมายทั้งการพูด การเขียน และการแสดงออก	- มีเป้าหมายในการส่งสารและเลือกรับสารภายใต้บริบทที่แตกต่างกันอย่างมีประสิทธิภาพ - มีความถูกต้องชัดเจนในการสื่อความหมายทั้งการพูด การเขียน และการแสดงออก - เข้าใจและสามารถสรุปความรู้ คุณค่า ทัศนคติ จากสิ่งที่ได้ฟัง สิ่งที่ได้เรียนรู้และนำไปใช้ได้	- มีเป้าหมายในการส่งสารและเลือกรับสารภายใต้บริบทที่แตกต่างกันอย่างมีประสิทธิภาพ - มีความถูกต้องชัดเจนในการสื่อความหมายทั้งการพูด การเขียน และการแสดงออก - เข้าใจและสามารถสรุปความรู้ คุณค่า ทัศนคติ จากสิ่งที่ได้ฟัง สิ่งที่ได้เรียนรู้และนำไปใช้ได้ - สามารถนำเสนอสิ่งที่เรียนรู้ให้ผู้อื่นเข้าใจผ่าน กิจกรรมที่หลากหลายในรูปแบบต่างๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ทักษะการจัดการข้อมูล  - การรวบรวมข้อมูล  - การนำไปใช้	- มีการเก็บรวบรวมข้อมูลด้วยวิธีการที่หลากหลาย - จำแนกและจัดหมวดหมู่สาเหตุของปัญหาได้ถูกต้องเหมาะสม	- มีการเก็บรวบรวมข้อมูลด้วยวิธีการที่หลากหลาย - จำแนกและจัดหมวดหมู่สาเหตุของปัญหาได้ถูกต้องเหมาะสม - มีการจัดลำดับความสำคัญสาเหตุของปัญหาได้อย่างสมเหตุสมผล	- มีการเก็บรวบรวมข้อมูลด้วยวิธีการที่หลากหลาย - จำแนกและจัดหมวดหมู่สาเหตุของปัญหาได้ถูกต้องเหมาะสม - มีการจัดลำดับความสำคัญสาเหตุของปัญหาได้อย่างสมเหตุสมผล - มีการจัดกลุ่มความรู้ ข้อมูล ข่าวสาร   ที่ได้จากการสืบค้น จำแนกเป็นประเด็นความรู้เดิม กับประเด็นที่เป็นความรู้ใหม่ หรือนำเสนอประเด็นที่เป็นสาระสำคัญได้อย่างสอดคล้องน่าเชื่อถือ	- มีการเก็บรวบรวมข้อมูลด้วยวิธีการที่หลากหลาย - จำแนกและจัดหมวดหมู่สาเหตุของปัญหาได้ถูกต้องเหมาะสม - มีการจัดลำดับความสำคัญสาเหตุของปัญหาได้อย่างสมเหตุสมผล - มีการจัดกลุ่มความรู้ ข้อมูล ข่าวสาร   ที่ได้จากการสืบค้น จำแนกเป็นประเด็นความรู้เดิม กับประเด็นที่เป็นความรู้ใหม่ หรือนำเสนอประเด็นที่เป็นสาระสำคัญได้อย่างสอดคล้องน่าเชื่อถือ -สามารถนำข้อมูลมาใช้ในการเรียนรู้และแก้ปัญหาสิ่งที่อยากเรียนรู้ได้
ทักษะการอยู่ร่วมกัน - ทำงานเป็นทีม - สัมพันธภาพ - เรียนรู้ร่วมกัน	- มีทักษะในการติดต่อสื่อสารและสร้างความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล  เรียนรู้และทำงานร่วมกับผู้อื่นอย่างมีประสิทธิภาพ	- มีทักษะในการติดต่อสื่อสารและสร้างความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล ทำงานร่วมกับผู้อื่นอย่างมีประสิทธิภาพ - มีความรับผิดชอบต่อหน้าที่ของตนเองในฐานะที่เป็นส่วนหนึ่งของกลุ่ม และเรียนรู้ร่วมกับกลุ่มอื่นได้	- มีทักษะในการติดต่อสื่อสารและสร้างความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล ทำงานร่วมกับผู้อื่นอย่างมีประสิทธิภาพ - มีความรับผิดชอบต่อหน้าที่ของตนเองในฐานะที่เป็นส่วนหนึ่งของกลุ่ม และเรียนรู้ร่วมกับกลุ่มอื่นได้ - เปิดใจกว้างยอมรับความคิดเห็น แนวคิดหรือโลกทัศน์ใหม่ๆ ของผู้อื่น มีการระดมความคิด ในการทำงาน การเรียนรู้ร่วมกับผู้อื่น	- มีทักษะในการติดต่อสื่อสารและสร้างความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล ทำงานร่วมกับผู้อื่นอย่างมีประสิทธิภาพ - มีความรับผิดชอบต่อหน้าที่ของตนเองในฐานะที่เป็นส่วนหนึ่งของกลุ่ม และเรียนรู้ร่วมกับกลุ่มอื่นได้ - เปิดใจกว้างยอมรับความคิดเห็น แนวคิดหรือโลกทัศน์ใหม่ๆ ของผู้อื่น มีการระดมความคิด ในการทำงาน การเรียนรู้ร่วมกับผู้อื่น - เป็นผู้นำ ผู้ตามในการเรียนรู้อย่างสร้างสรรค์ รวมทั้งมีความรู้ความเข้าใจต่อสถานการณ์ใหม่ๆ ยอมรับความคิดและสถานการณ์ที่เกิดขึ้นและหาแนวทางแก้ไขและพัฒนาได้อย่างต่อเนื่อง
ทักษะการคิดสร้างสรรค์ - ทำงานสร้างสรรค์ - นวัตกรรมสร้างสรรค์ - นำไปใช้สร้างสรรค์	- คิดวิเคราะห์ปัญหาถึงสาเหตุและหาวิธีการแก้ไขรวมถึงคิดแยกแยะปัญหาระหว่างการสร้างชิ้นงานได้	- คิดวิเคราะห์ปัญหาถึงสาเหตุและหาวิธีการแก้ไขรวมถึงคิดแยกแยะปัญหาระหว่างการสร้างชิ้นงานได้ - คิดวางแผนการทำงานอย่างเป็นระบบ คิดวิเคราะห์ สังเคราะห์อย่างมีขั้นตอน	- คิดวิเคราะห์ปัญหาถึงสาเหตุและหาวิธีการแก้ไขรวมถึงคิดแยกแยะปัญหาระหว่างการสร้างชิ้นงานได้ - คิดวางแผนการทำงานอย่างเป็นระบบ คิดวิเคราะห์ สังเคราะห์อย่างมีขั้นตอน - ใช้ความคิดใหม่ๆ  วิธีการใหม่ๆในการออกแบบสร้างสรรค์ชิ้นงานเพื่อ แก้ปัญหาใหม่ๆที่ไม่เคยประสบมาก่อนได้อย่างมีประสิทธิภาพ	- คิดวิเคราะห์ปัญหาถึงสาเหตุและหาวิธีการแก้ไขรวมถึงคิดแยกแยะปัญหาระหว่างการสร้างชิ้นงานได้ - คิดวางแผนการทำงานอย่างเป็นระบบ คิดวิเคราะห์ สังเคราะห์อย่างมีขั้นตอน - ใช้ความคิดใหม่ๆ  วิธีการใหม่ๆในการออกแบบสร้างสรรค์ชิ้นงานเพื่อ แก้ปัญหาใหม่ๆที่ไม่เคยประสบมาก่อนได้อย่างมีประสิทธิภาพ - ประยุกต์ละนำไปใช้จากสิ่งที่เรียนรู้ และคิดริเริ่มวิธีการ/แนวทางใหม่ ๆ   ในการทำชิ้นงาน ภาระงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ทักษะ ICT - การวิเคราะห์เลือกใช้ รับสาร ส่งสาร  - การจัดการสื่อ เทคโนโลยี	อธิบายและรู้แหล่งที่มาของข้อมูลที่หลากหลาย	- อธิบายและรู้แหล่งที่มาของข้อมูลที่หลากหลาย - เลือกใช้ และสืบค้นข้อมูลได้ตามวัตถุประสงค์	- อธิบายและรู้แหล่งที่มาของข้อมูลที่หลากหลาย - เลือกใช้ และสืบค้นข้อมูลได้ตามวัตถุประสงค์ - วิเคราะห์และสังเคราะห์ข้อมูล ได้อย่างมีวิจารณญาณและรู้เท่าทัน	-  อธิบายและรู้แหล่งที่มาของข้อมูลที่หลากหลาย - เลือกใช้ และสืบค้นข้อมูลได้ตามวัตถุประสงค์ - วิเคราะห์และสังเคราะห์ข้อมูล ได้อย่างมีวิจารณญาณและรู้เท่าทัน - ประยุกต์ใช้ทักษะ ICT เพื่อสร้างสรรค์นวัตกรรมใหม่

3. ด้านคุณลักษณะ

ทักษะ	ระดับ
	1	2	3	4
ความพยายาม - เป้าหมาย - ลงมือทำ - ปรับปรุง พัฒนา	- มีเป้าหมายในการทำงาน - ลงมือปฏิบัติงานเพื่อเรียนรู้แก้ปัญหาสิ่งที่อยากเรียนรู้และงานที่รับมอบหมาย	- มีเป้าหมายในการทำงาน - ลงมือปฏิบัติงานเพื่อเรียนรู้แก้ปัญหาสิ่งที่อยากเรียนรู้และงานที่รับมอบหมาย	-มีเป้าหมายในการทำงาน -ลงมือปฏิบัติงานเพื่อเรียนรู้แก้ปัญหาสิ่งที่อยากเรียนรู้และงานที่รับมอบหมาย -ปรับปรุง พัฒนางาน เมื่อเกิดปัญหาแล้วหาแนวทางในการแก้ไขและพัฒนา	-มีเป้าหมายในการทำงาน -ลงมือปฏิบัติงานเพื่อเรียนรู้แก้ปัญหาสิ่งที่อยากเรียนรู้และงานที่รับมอบหมาย -ปรับปรุง พัฒนางาน เมื่อเกิดปัญหาแล้วหาแนวทางในการแก้ไขและพัฒนา -อดทนและสามารถทำงานที่สนใจ และงานที่รับมอบหมายจนสำเร็จได้อย่างมีประสิทธิภาพ มีการเชื่อมโยงไปสู่สาระอื่นหรือองค์ความรู้อื่น
รู้เคารพ	แสดงออกถึงความสนใจต่อกิจกรรม หรือบุคคลและสิ่งต่างๆ	แสดงออกถึงการฟังอย่างตั้งใจและมีเป้าหมาย	แสดงออกถึงการยอมรับในความคิดเห็นที่แตกต่าง ของสังคม	แสดงออกถึงการเห็นคุณค่าของสิ่งที่ดีงาม สามารถนำมาปรับใช้ให้เกิดคุณค่าทั้งต่อตนเองและผู้อื่น
การปรับตัว - รู้จักตนเอง - เห็นความสัมพันธ์ของตนเองกับผู้อื่น - เคารพยอมรับความแตกต่างหลากหลาย	- เข้าใจและรู้จักตนเอง	- เข้าใจและรู้จักตนเอง - เห็นความสัมพันธ์ระหว่างตนเองกับผู้อื่น	- เข้าใจและรู้จักตนเอง - เห็นความสัมพันธ์ระหว่างตนเองกับผู้อื่น - เคารพ ยอมรับและมองเห็นความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล สังคมและอยู่ร่วมได้	- เข้าใจและรู้จักตนเอง - เห็นความสัมพันธ์ระหว่างตนเองกับผู้อื่น - เคารพ ยอมรับและมองเห็นความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล สังคมและอยู่ร่วมได้ - อยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีความสุข